Στις 16 Δεκεμβρίου 2013 το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) διοργάνωσε ημερίδα με θέμα: «Ευρωπαϊκή Άμυνα: Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Διεύθυνσης Δημόσιας Διπλωματίας του ΝΑΤΟ. Κεντρικός ομιλητής της ημερίδας ήταν ο Βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ για Πολιτικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας, Πρέσβης Θρασύβουλος Σταματόπουλος, ο οποίος μίλησε για τις σύγχρονες προκλήσεις και το μέλλον της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Επίσης, πραγματοποιήθηκαν δύο συνεδρίες για τη συμπληρωματική σχέση ΝΑΤΟ – Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την ελληνική ασφάλεια στο πλαίσιο της συνεργασίας των δύο Οργανισμών. Στην πρώτη, την οποία συντόνισε η κα Ινώ Αφεντούλη (Διεύθυνση Δημόσιας Διπλωματίας, ΝΑΤΟ, Βρυξέλλες) μίλησαν η κα Ντόρα Μπακογιάννη (Βουλευτής ΝΔ και πρώην Υπουργός Εξωτερικών), ο κος Γιάννης Ταφύλλης (Υπεύθυνος Άμυνας, Τμήμα Εξωτερικών και Άμυνας ΣΥΡΙΖΑ) και η κα Μαριλένα Κοππά (Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ). Στη δεύτερη συνεδρία, την οποία συντόνισε ο κος Θάνος Ντόκος (Γενικός Διευθυντής ΕΛΙΑΜΕΠ), ομιλητές ήταν ο κος Παύλος Αποστολίδης (Πρέσβης ε.τ., πρώην Υπουργός), ο κος Γεώργιος Σαββαΐδης (Πρέσβης ε.τ., πρώην Γενικός Γραμματέας ΥΠΕΞ), ο κος Θεόδωρος Δασκαρόλης (Πρέσβης, Διευθυντής, Δ2 Διεύθυνση ΥΠΕΞ) και ο κος Ευάγγελος Γεωργούσης (Αντιπτέραρχος ε.α., Μέλος ΔΣ ΣΕΕΘΑ).
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας δόθηκε έμφαση στην ευκαιρία που διαθέτει η Ελλάδα να συμβάλει με συγκεκριμένες ιδέες και καλά κοστολογημένες προτάσεις τόσο στην εξέλιξη της ασφάλειας και άμυνας σε ευρω-ατλαντικό επίπεδο όσο και στην προάσπιση των δικών της συμφερόντων. Ειδικότερα, η ευκαιρία αυτή συνδέθηκε με την τρέχουσα συγκυρία, μεταξύ άλλων με την απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Ευρώπη και τη Λεκάνη της Μεσογείου, την ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ακόλουθη ιταλική. Όσον αφορά στο ρόλο της Ευρώπης, έγινε λόγος για ύπαρξη κενού το οποίο οφείλει να σπεύσει να καλύψει η Ένωση όχι μόνο ως μία επείγουσα ανάγκη αλλά και ως δυνατότητα συνολικής αναβάθμισης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Άμυνας και της Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας.
Ωστόσο, ασκήθηκε και κριτική στον τρόπο λειτουργίας του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κριτική αυτή βασίστηκε στο μεγάλο ύψος των αμυντικών δαπανών, σε αντίθεση με τα κονδύλια που διατίθενται για την αντιμετώπιση των υπαρκτών κοινωνικών προβλημάτων. Ερωτηματικά διατυπώθηκαν όσον αφορά και στην ενοποίηση της αμυντικής βιομηχανίας, που ίσως ευνοήσει τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες του κλάδου σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Βρετανία, η Ισπανία και η Ιταλία. Προτάθηκε, ακολούθως, να πορευτεί η Ευρώπη με βάση τις αρχές του δικαίου και της ισοτιμίας ώστε να θέσει το ζήτημα της κοινής άμυνας από τη σκοπιά της συλλογικής ασφάλειας του ευρωπαϊκού εδάφους. Αποφευκτέο σενάριο, αντίθετα, θεωρήθηκε για κάποιους ομιλητές να αποτελέσει η Ένωση «έναν νέο παγκόσμιο χωροφύλακα».
Επιπροσθέτως, αναγνωρίστηκε πως η σχέση ΝΑΤΟ-Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κομβική, σε μια εποχή που η Ευρώπη επιθυμεί να αναλάβει ισχυρότερο ρόλο ως διεθνής παίκτης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η σημασία του συντονισμού, της συνεργασίας και της οικοδόμησης εμπιστοσύνης ανάμεσά τους είναι εξέχουσα. Ζητούμενο πλέον είναι να επιτευχθεί η «βέλτιστη συμπληρωματικότητα» μεταξύ των δύο Οργανισμών, με γνώμονα τη διατήρηση της στρατηγικής αυτονομίας στη λήψη των αποφάσεών τους. Θετικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει το γεγονός ότι διαθέτει περισσότερα εργαλεία άσκησης πολιτικής σε σχέση με το ΝΑΤΟ, που αποτελεί μόνον αμυντική συμμαχία. Βασικές προτεραιότητες στη νέα πολιτική ευρωπαϊκής άμυνα θα είναι η στρατηγική αυτονομία, η θαλάσσια ασφάλεια και συμβολή της στο σύστημα συλλογικής ασφάλειας των Ηνωμένων Εθνών.
Αναφορικά με το μελλοντικό ρόλο του ΝΑΤΟ, υπογραμμίστηκε πως η Συμμαχία περνάει σταδιακά σε μια νέα φάση ετοιμότητας (prepared NATO). Βασικές αρμοδιότητες της θα είναι η «έξυπνη άμυνα» (smart defense), η διατήρηση της διαλειτουργικότητας, η πραγματοποίηση περισσότερων κοινών ασκήσεων και η ανάπτυξη νέων μορφών άμυνας, για παράδειγμα της κυβερνοάμυνας. Παράμετροι που καθορίζουν πλέον τον τρόπο λειτουργίας του ΝΑΤΟ είναι η οικονομική κρίση και η συρρίκνωση των αμυντικών προϋπολογισμών, οι αναδυόμενες και ασύμμετρες απειλές και η παγκοσμιοποίηση της αντιμετώπισης των απειλών, όπως η καταπολέμηση της πειρατείας και της λαθρομετανάστευσης. Η Ατλαντική Συμμαχία επενδύει πλέον στη συνεργασία μέσω εταιρικών σχέσεων με διάφορες χώρες σε όλη την υφήλιο. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότιος Κορέα.
Ακόμα, κατά τη διάρκεια της ημερίδας που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ, έγινε αναφορά στο θετικό αντίκτυπο της ελληνικής ένταξης στο ΝΑΤΟ τις περασμένες δεκαετίες, αν και σημειώθηκε πως η σχέση των δύο πλευρών δεν υπήρξε αδιατάρακτη. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε ότι η Ατλαντική Συμμαχία δεν έλυσε σημαντικά προβλήματα αλλά αναγνωρίστηκε πως ο ρόλος της δε μπορεί να εξισώνεται με το Συμβούλιο Ασφαλείας ή το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Επίσης, προτάθηκε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη δημόσια εικόνα του ΝΑΤΟ, ώστε να μπορεί να αναδεικνύει τη χρησιμότητά του, και ταυτόχρονα, το νέο ρόλο του (που χρειάζεται να είναι περισσότερο μετριοπαθής). Τέλος, όσον αφορά στην ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας, η τάση της Ένωσης να προχωρεί με δειλά βήματα αποδόθηκε στην άρνηση των κρατών-μελών να παραχωρήσουν κυριαρχικά δικαιώματά τους. Έτσι, προτάθηκε να υπάρξει επανακαθορισμός της σημασίας της έννοιας του «συμβιβασμού». Στην αναγκαία αυτή συζήτηση σημαντικός θα είναι τόσο ο ρόλος των πολιτικών ηγεσιών, όσο και αυτός των μέσων ενημέρωσης.
Μπορείτε να διαβάσετε το Πρόγραμμα της Ημερίδας. Επίσης, διαθέσιμες είναι η παρουσίαση (PowerPoint) του κυρίου Ταφύλλη και το κείμενο ομιλίας της κυρίας Κοππά.