Ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους του Μπαράκ Ομπάμα στην εξωτερική του πολιτική είναι να μεσολαβήσει αποτελεσματικά και να προωθήσει την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Μιλώντας στις 23 Σεπτεμβρίου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ανέφερε – μεταξύ άλλων – ότι επιθυμία του για τον επόμενο χρόνο είναι να μπορεί να κάνει λόγο για «ένα νέο μέλος των Ηνωμένων Εθνών, μία ανεξάρτητη και εθνικά κυρίαρχη Παλαιστίνη, η οποία θα συμβιώνει ειρηνικά με το Ισραήλ». Μπορεί, όμως, να γίνει κάτι τέτοιο, από τη στιγμή, ιδίως, που το Ισραήλ αποφάσισε να τερματίσει το πάγωμα των εποικισμών στη Δυτική Όχθη;
Λαμβάνοντας υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις και μέσα στο πλαίσιο του προγράμματος μελετών του για την Μέση Ανατολή, το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) διοργάνωσε συζήτηση με θέμα: “Νέες ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης: Προοπτικές για επίλυση”. Ομιλητές στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου, στο Αμφιθέατρο «Γ. Κρανιδιώτης» του Υπουργείου Εξωτερικών ήταν ο κ. Menachem Klein (Καθηγητής στο πανεπιστήμιο Bar-Ilan του Tel Aviv), ο κ. Yezid Sayigh (Καθηγητής στο πανεπιστήμιο King’s College του Λονδίνου) και ο κ. Θάνος Ντόκος (Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ). Τη συζήτηση συντόνισε o κ. Νικόλας Βουλέλης (Διευθυντής σύνταξης του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων).
Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι ‘δεν πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για μία χειροπιαστή λύση στην Ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη, τουλάχιστον μέσα σε ένα χρόνο από σήμερα. Με άλλα λόγια, το βασικό συμπέρασμα της εκδήλωσης ήταν πως δεν υπάρχει ελπίδα για μία δραματική, θετική αλλαγή στη Μέση Ανατολή βραχυπρόθεσμα.
Προχωρώντας παραπέρα σε καθεμία από τις τρεις ομιλίες ξεχωριστά και ξεκινώντας από αυτή του κ. Klein, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Bar-Ilan ανέφερε ότι «δεν υπάρχει Παλαιστινιακό κράτος υπό δημιουργία», και στάθηκε ιδιαίτερα στην ασυμμετρία μεταξύ του ισχυρού Ισραήλ και των αδύναμων Παλαιστινίων, η αυτονομία των οποίων είναι περιορισμένη. Εξήγησε, ότι δεν υπάρχει ουσιαστική δέσμευση από το Ισραήλ για τη συνέχιση της ειρηνευτικής διαδικασίας και απέδωσε τη διαπίστωσή του αυτή στο γεγονός ότι η ισραηλινή κοινωνία είναι αρκετά ριζοσπαστική αλλά και στην αναποτελεσματική δράση των ΗΠΑ. Όσον αφορά τον πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, ο κ. Klein αναγνώρισε τις καλές του προθέσεις αλλά τον χαρακτήρισε «αδύναμο ηγέτη» χωρίς πραγματική εξουσία στα χέρια του.
Από την πλευρά του, ο κ. Sayigh, επικεντρώθηκε στο ρόλο που διαδραματίζει ο πρωθυπουργός, Σαλάμ Φαγιάντ, στη Δυτική Όχθη. Αν και κατά τη γνώμη του, ο κ. Φαγιάντ «έχει κάνει πολύ καλή δουλειά», η πολιτική του νομιμοποίηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη λόγω του συνταγματικού κενού. Βλέποντας προς το μέλλον, ο κ. Sayigh εξετίμησε πως ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός θα συνεχίσει την πολιτική των μεταρρυθμίσεων ώστε να ισχυροποιήσει τη θέση του και να είναι σε θέση να διαπραγματευτεί τον επόμενο χρόνο με την διεθνή κοινότητα, λέγοντας: «εγώ έχω κάνει αυτά που έπρεπε, εσείς;» Ο καθηγητής του King’s College ασχολήθηκε, έπειτα, με τη Χαμάς, επιμένοντας πως πρέπει οπωσδήποτε να βρεθεί κάποιος τρόπος ενεργής συμμετοχής της στις διαπραγματεύσεις και την ειρηνευτική διαδικασία.
Ο κ. Ντόκος, τέλος, διατύπωσε τις απόψεις του από την οπτική γωνία ενός ουδέτερου παρατηρητή. Χαρακτήρισε την Ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη «μητέρα όλων των μαχών» και έδωσε έμφαση στις ευρύτερες διαστάσεις της, με δεδομένο τον αντίκτυπο της στην εξάπλωση του ριζοσπαστικού ισλαμισμού. Κατά την άποψη του, η πολιτική του Ισραήλ δεν είναι διορατική, καθώς η δημογραφία δε βρίσκεται στο πλευρό του, ενώ η έλλειψη ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον ίσως οδηγήσει τους Παλαιστινίους σε επικίνδυνες ενέργειες και πράξεις. Ο Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ μίλησε, ακόμα, για ανάγκη μεγαλύτερης βοήθειας από τη διεθνή κοινότητα και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ανάπτυξης πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.