Η παρούσα έκδοση είναι αποτέλεσμα του ερευνητικού προγράμματος CERV, ((Re)uniting the East and West: Reflections on the 2004 EU enlargement (REWEU), το οποίο χρηματοδοτείτε από το πρόγραμμα Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και Αξίες (CERV) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το έργο επικεντρώνεται στον εορτασμό της “big bang” διεύρυνσης της ΕΕ του 2004 με την αφορμή της 20ής επετείου της τον Μάιο του 2024.
Το έγγραφο συντάχθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) στο πλαίσιο του Πακέτου Εργασίας 20 (WP20) του έργου REWEU, το οποίο συντονίζει το ΕΛΙΑΜΕΠ.
Σε αυτή τη νέα δημοσίευση του REWEU, οι Jelena Džankić, Matteo Bonomi, Jana Juzová και Bojana Zorić εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ μπορεί να ανακτήσει τη δυναμική της. Οι συγγραφείς διερευνούν τρία σενάρια για τη διαδικασία διεύρυνσης, αναλύοντας τις πιθανές επιπτώσεις τους στην οικονομία, τη δημοκρατία και την ασφάλεια των υποψήφιων χωρών. Προσδιορίζουν ποιο σενάριο προσφέρει τα περισσότερα οφέλη και ποιο ενέχει τους μεγαλύτερους κινδύνους. Επιπλέον, αναλύουν πώς οι εμπειρίες του παρελθόντος από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο για τις τρέχουσες προσπάθειες ένταξης της Ουκρανίας και της Μολδαβίας.
Σύνοψη
Η διαδικασία διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμη φάση, η οποία επηρεάζεται από τα πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα και τις εσωτερικές δυναμικές. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έφερε το ζήτημα της διεύρυνσης της ΕΕ στο προσκήνιο των συζητήσεων για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Η εξέλιξη αυτή έχει αναζωπυρώσει τις συζητήσεις για το μέλλον της Ευρώπης και τον ρόλο της στην ευρύτερη ευρωπαϊκή ήπειρο και τον κόσμο.
Η διεύρυνση διαδραμάτισε ιστορικά μετασχηματιστικό ρόλο στην ενσωμάτωση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στην ΕΕ, προωθώντας τη δημοκρατία, τη σταθερότητα και την ευημερία. Ωστόσο, οι προκλήσεις στα Δυτικά Βαλκάνια έχουν αναδείξει την ανάγκη επαναξιολόγησης του τρόπου με τον οποίο εξελίσσεται η διεύρυνση, λαμβάνοντας υπόψη ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα και διαρκή δέσμευση στη διαδικασία προσχώρησης.
Καθώς η ΕΕ παλεύει με τις επιπτώσεις της παρατεταμένης διεύρυνσης, οι δημόσιες και πολιτικές συζητήσεις έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην εσωτερική θεσμική μεταρρύθμιση της ΕΕ, στις οικονομικές εκτιμήσεις και στην ασφάλεια των συνόρων. Ωστόσο, η προσοχή πρέπει επίσης να στραφεί προς τις υποψήφιες χώρες και τον αντίκτυπο που θα έχουν σε αυτές οι μελλοντικές αποφάσεις διεύρυνσης.
Το παρόν έγγραφο αξιολογεί τις επιπτώσεις και τα αντισταθμιστικά οφέλη των διαφόρων τρόπων διεύρυνσης που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις υποψήφιες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, εστιάζοντας στην οικονομία, τη δημοκρατία και την ασφάλεια. Οι συγγραφείς ανατρέχουν στα διδάγματα του παρελθόντος, αντλώντας πληροφορίες από τη “Big Bang” διεύρυνση του 2004, τη διεύρυνση του 2007 προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και τις δύο δεκαετίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων.
Με το βλέμμα στο μέλλον, ένα κοινό όραμα και μια κοινή στρατηγική μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών και των υποψήφιων χωρών είναι ζωτικής σημασίας για την πλοήγηση στις πολυπλοκότητες της διαδικασίας διεύρυνσης. Η συντονισμένη λήψη αποφάσεων και η δέσμευση για την προάσπιση των ευρωπαϊκών αξιών θα είναι ουσιώδους σημασίας για τη διασφάλιση της ακεραιότητας και της αποτελεσματικότητας της στρατηγικής διεύρυνσης της ΕΕ, διαμορφώνοντας το μέλλον της ευρωπαϊκής ηπείρου και τον ρόλο της ΕΕ στην παγκόσμια σκηνή.
Μπορείτε να διαβάσετε το policy paper εδώ.
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το έργο REWEU εδώ.
Μπορείτε να ακολουθήσετε το Πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Facebook και το X